قوانین حقوقی ما نباید تنگ کننده وکم کننده فضا به روی گردشگری دینی باشد

 عضو مجلس خبرگان رهبری ” “فراخنایی اندیشی” نسبت به زمین”، ” معرفت افزایی در سایه گردشگری”، ” معنویت افزایی در گردشگری” و ” توانایی افزایی با گردشگری” را از مولفه ها و عناصر چهارگانه گردشگری دینی دانست و گفت: مسلمانان و نظریه پردازان به جای نگاه احتیاط آمیز به گردشگری باید به تعریف گردشگری دینی دست بزنند تا از قافله کاروان انسانی، دین عقب نماند بلکه پیشتاز باشد.

به گزارش پایگاه خبری رهپویان قم ،آیت الله احمد مبلغی در نشست علمی” گردشگری و انسان دینی معاصر با رویکرد حقوقی” خاطرنشان کرد: زیبایی رفتار در قبال انسان، کسب معرفت به خداوند از رهگذر آیات او، خروج از انبوه اندوه ها و مشکلات روحی، تحقق بخشیدن به هدف خداوند از ایجاد اقوام یعنی تعارف اقوام و شناخت آن ها در گردشگری نهفته است.

وی ادامه داد: ما باید با تکیه بر شعار” انسان گردشگر معاصر دینی”،  عملیات گردشگری را با دو بعد حقوقی و فرهنگی بر اساس مولفه ها، اقتضائات و الزامات آن تعریف و تحقق ببخشیم.

*ضرورت تامین اقتضائات حقوقی گردشگری دینی

وی با اشاره به ضرورت تامین بسترها و اقتضائات حقوقی گردشگری دینی گفت: ما باید برای تحقق گردشگری دینی معاصر پس از رسیدن به تعریف دقیق آن، بسترهای حقوقی را ایجاد کنیم و قوانین حقوقی ما نباید تنگ کننده و کم کننده فضا به روی گردشگری دینی باشد و یا آن را محدود کند.

آیت الله مبلغی تصریح کرد: باید حقوق و قانون ما از گردشگری استقبال کند این به نفع جامعه، دین،حرکت و نسل ماست و در غیر این صورت انزوا در کمین  نسل ما  و دین ما  قرار خواهد گرفت.

* گردشگری حلال و پاک

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس تاکید کرد: از طرف دیگر جامعه، ما نباید تصور کند گردشگری حلال یک امر  نامرغوب است، بلکه فراتر یک برند جهانی می تواند باشد باید به گردشگری به صورت فعال نگاه کنیم و گردشگری حلال را امری در حاشیه تلقی نکنیم.

 باید به همان اندازه که نظریه گردشگری تعریف می شود نظریه حلال هم تعریف شود. حلال به واژه ای مهم و جهانی در زمینه طعام امروزه  بدل شده است نمی‌توانیم حوزه جدیدی در سطح جهان روی بیاوریم و آن گردشگری حلال است قطعاً گردشگری حلال در صورت تعریف شدن جاذبه‌های خواص خود را از حیث فرهنگی و اجتماعی می تواند ارائه کند.

عضو مجلس خبرگان رهبری اظهار داشت: اسلام همیشه به حلال می اندیشد، گردشگری حلال برای  برای اسلام بسیار اساسی است، اسلام همیشه قیدی را در ارتباط با همه زندگی دارد و آن قید حلال بودن است، گردشگری هم باید حلال باشد یعنی گردشگری باید اسباب بهداشت روحی، سرور، شادابی، راحتی، رفاه، دین ومعنویت گردد و نه اسباب گناه وآلودگی، این آلودگی خطری است که همه جا وجود دارد.

آیت الله مبلغی خاطرنشان کرد: البته به خاطر این قید نباید نفی موضوع کنیم که خطر آن برای دین خیلی زیاد است، گردشگری بخشی از هویت انسان است، گردشگری با دین و با خدا گره خورده است. ارض الله واسعه، اما باید مراقب خط قرمزهایی بود.

وی ادامه داد: بر این اساس، مسلمانان و نظریه پردازان به جای نگاه احتیاط آمیز به گردشگری به تعریف گردشگری دینی دست بزنند تا از قافله کاروان انسانی، دین عقب نماند بلکه پیشتاز باشد. اسلام برخلاف برخی که نگاه منفی دارند و موضوع و صورت مساله را پاک می کنند بسیار فعال، سرزنده و پرنشاط با مقوله انسان معاصر و مقوله گردشگری برخورد می کند.

* زمین در ادبیات دینی

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس گفت:  در ادبیات دینی بر روی زمین تاکید و تکیه شده است. وقتی سخن از زمین در قران به میان می آید یک قطعه ای از آن منظور و معیار نیست؛ بلکه کل زمین معیار است.

آیت الله مبلغی با ارائه دو دلیل  برای اثبات این مدعا خاطرنشان کرد: دلیل اول اینکه در برخی آیات، زمین با “الف ولام استغراق” (الارض) آمده است بر این اساس روشن است آنجا که قرآن می گوید در زمین سیر کنید مقصود سیر در بخشی از زمین نیست؛ بلکه مطلق زمین مراد واقع شده است.

وی دلیل دوم برای اثبات مدعای فوق الذکر را فراخنایی اندیشی برای زمین خدا ذکر کرد و گفت: در قران از یک طرف ارض به خدا اضافه شده، “ارض الله” طرف دیگر ارض الله،  فراخنا تعریف شده است، بنابراین  دین با توجه به مفاهیم عمیق و ادبیات نیرومند آن در ارتباط با زمین، هیچگاه اجازه نمی دهد زمین و بخش های اساسی  و عمده آن بی ارتباط با خدا انگاشته شود و آن را جدا از مسیر خدا تلقی کنیم.

* نداشتن نگاه تنگ نظرانه نسبت به زمین

آیت الله مبلغی با اشاره به اینکه صفت ارائه شده در قرآن برای ارض الله، صفت واسعه (گسترده) است، گفت: صفت واسعة برای زمين، به صورت بسیار آشکار حکایت می کند بر اینکه، نباید نگاه تنگ نظرانه، اندک نگرانه، تقلیل گرایانه به ارتباط زمین با خدا داشته باشیم؛ بلکه باید مهر خدایی بودن، مهر معنویت دینی،  مهر معرفت الهی را بر همه زمین با همه وسعت و فراخی آن بزنیم و از هر گونه تنگ نظری پرهیز کنیم و بدانیم که زمین خدا گسترده است.

وی تصریح کرد: قرآن با بیانی قوی و نیرومند اعلام می دارد که “ارض الله واسعة” زمین خدا بزرگ است و وسعت دارد، این اندیشه ی قرانی با این وسعت نگاه، خط بطلانی بر  اندیشه و نگاهی که تنها و تنها بخشی از زمین را به‌خدا مرتبط می کند، می کشد، بر این اساس نباید زمین را در یکی دو سه نقطه محدود کنیم.

* گره خوردن گستردگی زمین به سه مقوله اساسی دینی

آیت الله مبلغی تصریح کرد: فراخنایی زمین در قران به سه مقوله مهم شامل “عبادت”، “زیبایی در رفتار و سلوک” و “توانمندی در فکر  و زندگی” گره و پیوند خورده است از توجه به آن و تحلیل دقیق محتوای این سه مقوله می‌توان به اندیشه عمیق اجتماعی دین به ویژه برای جهان معاصر راه یافت:

 عبادت

وی ادامه داد :  نباید تصور کرد مقوله مهم و اساسی و اصیلی همچون عبادت به نقطه های زمینی محدود، صرفاً ارتباط پیدا می کند درست است که مسجد جایگاه عبادت است اما مسجد مکانی نباید تلقی شود که صرفاً عبادت در آن انجام می گیرد و بس؛  بلکه مسجد کانون ذکر الله است که از آنجا عبادت می‌تواند به جامعه سرریز گردد.

وی با اشاره به آیه يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ أَرْضِي وَاسِعَةٌ فَإِيَّايَ فَاعْبُدُونِ(۵۶/ عنکبوت) خاطرنشان کرد: در این آیه امر به عبادت بعد از سخن گفتن از فراخنایی و گستردگی زمین به میان آمده است جالب است که در این آیه از انتساب و ارتباط زمین گسترده به خدا سخن به میان می‌آید ( ارض الله) و از طرف دیگر آیه بعد از  طرح  زمین خدا  با همه گستره آن  از انسان می خواهد تا خدا را عبادت کند.

وی گفت: نتیجه ی روشنی که از این آیه با سیاقی که دارد به دست می آید این است که همه ی زمین با همه فراخنای آن محل عبادت است به بیان دیگر عبادت به معنای دقیق تر آن هنگامی است که ما برای عبادت در یک نقطه محصور، محدود و محبوس و زندانی نشویم و نیز  هنگامی است  که ما ذهنیت تنگ، اندک، درجا زننده، کوچک شونده و راکد را در یک نقطه پیدا نکنیم.

زیبایی در رفتار و سلوک

آیت الله مبلغی در ادامه خاطرنشان کرد: در ادبیات دینی حسنه، جایگاه محوری و اساسی به خود اختصاص داده است باید اعتراف کنیم ما در تحلیل واژه حسنه به صورت اجتماعی و فرهنگی کار درستی را  تا به حال انجام نداده ایم. در یک نگاه اجمالی حسنه بر یک زیبایی در عمل و رفتار و سلوک اطلاق پیدا می کند. این زیبایی در رفتار آنقدر در اسلام پردامنه است که با رجوع به آیات و روایات انسان به دنیایی از زیباییها می رسیم که بحث من در آن نیست.

وی تصریح کرد: یکی از مصادیق این زیبایی، زیبایی در رفتار با انسان هاست به عنوان خانواده خدا (قولوا للناس حسنا) در روایتی از امامان آمده است که مقصود از ناس همه انسان هاست اگر این اصل را یعنی (سلوک زیبا در قبال انسان) بپذیریم با رجوع به یک آیه در می یابیم که ظرف تحقق این زیبایی در سلوک با همه انسانها، زمین با لحاظ فراخنایی است.

آیت الله مبلغی با اشاره به آیه ۱۰ سوره زمر “لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا فِي هَذِهِ الدُّنْيَا حَسَنَةٌ وَأَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةٌ” خاطرنشان کرد: همانطور که مشاهده می کنید سیاق این آیه دو مقوله مهم را کنار هم گرد آورده است، “انجام کار زیبا که در دو واژه در این آیه منعکس شده است یکی احسنوا (یعنی احسان می کنند) و دوم  حسنه.

وی ادامه داد : مقوله دوم در این آیه فراخنایی زمین است و روشن است که فراخنایی زمین ارتباط آن با “احسنوا” و “حسنه” ارتباط ظرف و مظروف است یعنی از دیدگاه قرآن ظرف کار نیک و احسان همه جهان است با همه وسعت آن نه فقط در میان قوم خود و برای  قوم خود و نه فقط در یک نقطه.

توانمندی در فکر  و زندگی

آیت الله مبلغی گفت: اسلام مقوله خروج از وضعیت استضعاف را به مهاجرت، و مهاجرت را به گستردگی و فراخنایی زمین گره زده است، از نگاه دین نمی توان از چارچوب استضعاف برون رفت مگر آنکه از پدیده اجتماعی هجرت بهره ببریم و از پدیده هجرت نمی‌توان بهره ببریم مگر آنکه به “وسعت اندیشی نسبت به زمین” برسیم، به این آیه توجه کنید.

وی با اشاره به آیه “قَالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الْأَرْضِ ۚ قَالُوا أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فِيهَا ۚ فَأُولَٰئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ ۖ وَسَاءَتْ مَصِيرًا”. خاطرنشان کرد:   “هجرت” به  سفر در زمین به گستردگی آن، گره خورده است، گویی از آیه استفاده می شود که ماندن و محدود شدن به یک نقطه، نمی تواند مسیری باشد که انسان را به خدا برساند؛ مسیر معرفت زا و مسیر برون رفت از بن بست های فکری و بن بست های رفتاری.

 * ضرورت داشتن یک شعار  دقیق

وی با اشاره به اینکه باید برای گردشگری دینی باید شعاری دقیق پیدا کنیم،  گفت: عبارت “انسان گردشگر دینی معاصر” می‌تواند یک شعار مهم و اساسی تلقی شود ما می باید بر این شعار تمرکز کنیم و آن را به صورت دقیق تعریف  نماییم و عملیات گردشگری را با دو بعد حقوقی و فرهنگی بر اساس مولفه ها، اقتضائات و الزامات آن تحقق ببخشیم.

*عناصر گردشگری دینی

  وی  فراخنایی اندیشی نسبت به زمین، معرفت افزایی در سایه گردشگری، معنویت افزایی در گردشگری و توانایی افزایی با گردشگری را عناصر چهارگانه گردشگری دینی دانست و گفت: از زاویه دیگر در گردشگری دینی عناصر مهم و پایه ای و کانونی دین نهفته است.

وی تصریح کرد: عناصری همچون فراخنایی زمین خدا، و ظرف بودن این فراخنا برای کمال انسانی ( أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا)، عنصر انتشار و انعکاس نشانه های خدا در پهنای زمین (وَفِي الْأَرْضِ آيَاتٌ لِّلْمُوقِنِين)، عنصر شناخت متقابل اقوام و شعوب (وجعلناكم شعوبا وقبائل لتعارفوا)، عنصر بهداشت و سلامت روح و روان(تفرُّجُ همّ) از این دست می باشند.

وی گفت:  عنصر ربط عمیق و محکم حسنه از حیث دامنه و مصادیق به گستره زمین خدا (لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا فِي هَذِهِ الدُّنْيَا حَسَنَةٌ وَأَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةٌ) و نیز آیه (قولوا للناس  حسنا)  این همه در گردشگری دینی نهفته است، بنابراین زیبایی رفتار در قبال انسان کسب معرفت به خداوند از رهگذر آیات او، خروج از انبوه اندوه ها و مشکلات روحی، تحقق بخشیدن به هدف خداوند از ایجاد اقوام یعنی تعارف اقوام و شناخت آن ها در گردشگری نهفته است