یادداشت محمد رضا قاسمی نیا درپاسداشت روزجهانی سوادآموزی

#ترویج آموزش چندزبانه وسوادبرای درک متقابل وصلح شعار روزجهانی سوادآموزی سال ۲۰۲۴که توسط سازمان یونسکو اعلام گردیده است . دربرنامه دولت ها ، توجه جدی به وضعیت باسوادی و دانش آموزی و مهارت آموزی کودکان و نوجوانان و فرزندان ؛ ساکنین حاشیه شهرها و روستاها و دختران وتوجه به مناطق آسیب پذیر باید از مهمترین اولویت ها قرار گیرد . ای کاش در روز جهانی سوادآموزی ، جامعه جهانی وبین الملل و سردمداران آن ها و مراکز به ظاهر و به اصطلاح مدافع حقوق بشری، همان گونه که شعارسال تعیین می کنند و آموزش و سوادآموزی و کسب مهارت ها و توسعه آن ها را ضروری و حق همه می دانند وبابرگزاری همایش نشان افتخار اهدا می کنند، همت و اراده ای می کردند تا از توطئه ها ،جنگ ها، آدم کشی ،نسل کشی،خون ریزی ،خشونت ها، هجوم و تعرض بر ملت ها ؛ بی سرپرست کردن بچه ها و اطفال و زنان و آوارگی و بی خانمان ساختن انسان ها و محروم کردن مظلومین و ستمدیدگان دست بر می داشتند. آیا کودکان و نوجوانان، دختران و زنان بی دفاع ،بی پناه و بی گناه غزه وفلسطین و….حق آسایش ،صلح ،آرامش ،نشاط ،سلامت و بهداشت و امنیت وزندگی و آموزش ندارند!

درسال روزجهانی سوادآموزی بایدمعتقدباشیم که کودکان ونوجوانان امروز مدیران و اندیشمندان و پیش برنده های کشوردرآینده هستند. آنان از داشته ها وثروت ها ومنابع و سرمایه های وطن عزیزایران ودرهمه کشورها می باشند. افرادمحروم ازنعمت سواد وبازماندگان ازتحصیل وتارکین میان پایه تحصیلی استعدادها و ظرفیت هایی هستندکه اگرکشف شوند قابل به فعلیت می باشندوسیاست گزاران وبرنامه ریزان وبودجه ریزان کشورها بایدبه آنان توجه نمایند. سوادآموزی راهی برای هویت یابی وباورپذیری سوادآموزان برتوانمندی است. دردورانی که جهان به هوش مصنوعی و کوانتوم واینترنت وفناوری های نوین معروف گشته است ودرحال رشد وپیشرفت وتسلط وحاکم برزندگی ها شده ! وجود افرادبی شماربی سوادوکم سواددرسنین کودکی ونوجوانی وبزرگسالی بسیاراسف باروغمگین هست! بیش ازهمه افرادواشخاص ؛مسئولیت باسوادی آنان وفراهم نمودن امکانات وتجهیزات وتسهیلات ومقدمات برعهده دولت ها می باشد.وسوادآموزی ودانش آموزی حتی یک نفررا هم بایدغنیمت بدانندوبرای آن احساس مسئولیت کنند وپاسخ گوباشند.ونبایدبگذارندهم چنان زیرخاک شوم بی سوادی مدفون بمانند!

بی سوادی یا همان پدیده شومی که ریشه بسیاری از عقب ماندگی ها و کاستی هاست و پیکار با آن، یعنی اعطای نعمت سواد وآگاهی به همه افرادی که از آن محرومند و در جهل و تاریکی دست و پا می زنند و مبارزه با عفریت جهل و بی سوادی، سرآغازی بر همه تحولات و تکامل ها و سعادت دنیا و آخرت بشر است. وجودروز جهانی سوادآموزی در تقویم جهان، تذکری بر یک وظیفه وجدانی وانسانی و نیز تأملی بر چگونگی راه های غلبه بر دیو سیاه نادانی وبی سوادی است. درک متقابل وفهم یکدیگر و دنیای بهترومحیط پیرامون برای تغییر و تکامل و سعادت و رفاه انسان ، شاید یکی از تعاریف خوب برای سواد باشد. پس موضوع سوادوآموزش حق هر انسان است که درک شایسته تری نسبت به زندگی و محیط پیرامون خود داشته باشد و با داشتن سواد فرزند زمان خود هستیم ومغلوب نمی شویم. با سوادآموزی، افراد نسبت به تمامی حق و حقوق خود آشنا می شنود و با فرصت مطالعه و یادگیری، زمینه را برای توسعه و رشد نیز فراهم می کند. آموزش برای همگان ،بالابردن سطح معلومات وفرهنگ اسلامی مردم،سوادآموزان به حدی برسندکه خودشان بفهمند،مدرسه نرفتن افرادواجب التعلیم خیلی خطرناک است،ایجادنشاط جدید درکارسوادآموزی تاباسوادی کامل جامعه،سوادآموزی جهادی بلندمدت،سوادآموزی یک جریان مهم فرهنگی، داشتن گواهی نامه دوره ابتدایی یک چیزواجب شمرده شود،پشتیبانی مجدانه دولت ومجلس شورای اسلامی و وزارت آموزش وپرورش ازنهضت سوادآموزی و تعمیق سواد برخی ازاهم نکات بلندوراهبردی درکلام ودستورات بنیان گذارکبیرجمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی رضوان الله علیه ورهبرمعظم انقلاب اسلامی حضرت امام خامنه ای عزیزوحکیم مدظله العالی در اهمیت ونقشه راه سوادآموزی می باشد. از آنجا که خالق متعال بنای خلقت بشر را بر علم و آموختن نهاده است هیچ پایانی نمی توان بر سوادآموزی ویادگیری مترتب و متصور دانست و مادامی که بشر به آب و غذا برای حیات ونیز بهداشت و مسکن برای رفاه نیاز دارد، به دانستن و یادگیری و علم آموزی هم برای رشد و کمال و سعادت خود نیاز خواهد داشت. اما امروز به اقتضای شرایط و تغییرات و پیشرفت های جوامع، دیگر سوادآموزی سنتی، پاسخگوی نیاز کامل افراد نیست و با ورود فناوری به زندگی بشر این موضوع بیش از پیش حس می شود که افراد باید سوادهای نوین به ویژه سواد استفاده از رسانه و ورود به فضای مجازی را نیز داشته باشند. روشن است که بی سوادی در این فضا ؛ تاثیر بسیار مخربی بر روی زندگی فردی وگروهی انسان ها خواهد داشت. درعصری که به نام عصر دانایی و پیشرفت نامگذاری شده است و فن آوری های دیجیتال رشد کرده است باید با کمک سوادهای نوین به دانش ومحصولات وفراورده های دنیای دیجیتال دست پیدا نمود. برپایه مطالعات و آمارهای موجود به جز مهارت سواد خواندن و نوشتن، تجهیز به انواع سوادهای کاربردی، تابعی، چندگانه و حرفه آموزی برای داشتن زندگی سالم، لازم و ضروری است. جهان امروز جهانِ سوادهای نو و برتر وچندزبانه است. تحولات سریع فناوری اطلاعات و ارتباطات نیاز همه‌گیر به بازآموزی و یادگیری دارد. از این رو نهضت سوادآموزی نیز در گام دوم ماموریت و رسالت خطیر خود همراه با همه نظام های آموزشی در جهان معاصر باید به ترویج و تعمیق و تحکیم انواع سواد در بین بزرگسالان و بازماندگان از تحصیل بپردازد. در سوادآموزی و آموزش بزرگسالان نقش و حمایت دولت ها می تواند از مهم ترین و موثرترین عوامل پیشرفت باشد. همچنین نقش خانواده و اعضای آن و هم سالان فرد بزرگسال در علاقه مندی به سوادآموزی را نباید نادیده گرفت. احساس نیاز در سوادآموز بزرگسال و باور به آموختن ویادگیری ، از محوری ترین عوامل رویکرد آنان به باسواد شدن و آموزش می باشد. محتوای آموزشی و آنچه که به عنوان مواد و تولیدات آموزشی در اختیار سوادآموزان قرار می گیرد باید با نیاز آنان در زندگی فردی و اجتماعی ارتباط موثر و مستقیم داشته باشد و آنها را به عنوان گمشده خود بدانند که با زبان خودشان برایشان آماده شده است. روش آموزش و تدریس و یاد دادن به سوادآموزان بزرگسال می تواند در نگهداشت آنان در فرایند آموزش اثرگذار باشد به عبارتی دیگر به هر مقدار روش آموزش با زبان زندگی و نیاز آنان هماهنگ و هم سان باشد، نقش مهم تر،کاربردی تر و ماندگاری دارد.

افرادی که به عنوان یاریگر آموزشی و یا تسهیلگر وارد فعالیت های سوادآموزی و آموزش بزرگسالان می شوند مستلزم دور بودن نگاه آنان به عنوان یک شغل می باشد تا در روش تدریس و سیر آموزش خود تمام همت و وقت خود را به عنوان ادای مسئولیت اجتماعی، برای مخاطبان و فراگیران بگذارند و ارتباط مستمر و پایا را در‌ تمام مراحل و موقعیتهای سوادآموز به عنوان مشاوری امین با او باشند. ضرورت دارد در سالروز جهانی سوادآموزی بررسی و قضاوت کنیم که آیا سازمانهای بین المللی به چه میزان توجه به پیشرفت سوادآموزی وآموزش بزرگسالان، نوجوانان، جوانان ، کودکان به ویژه کودکان کار، کودکان خیابانی، کودکان فاقد سرپرست موثر و بی سرپرست و زنان و دختران و اقشار وخانواده های آسیب پذیر داشته اند؟ چه میزان به برنامه های پیش بینی شده و تحقق شعار هر سال، دست پیدا کرده اند؟ و آیا این عملکردها مطلوب بوده است؟ وجود حدود یک میلیارد نفر بی سواد و بازمانده از تحصیل و یا تارک میان پایه تحصیلی وفاقدمهارت خواندن در دنیا آیا عدد ناچیزی است؟! به گفته دبیرکل یونسکو (درگزارش وی سال ۱۴۰۲) در فاصله ۴۰ سال اخیر میلادی، از سال ۱۹۷۹ تا سال ۲۰۲۰ سوادآموزی درجهان حدود ۱۸ درصد پیشرفت داشته است، یعنی از ۶۸درصد به ۸۶ درصد رسیده است در حالی بایداعلام کنیم که خداراشکر در جمهوری اسلامی ایران رشد سوادآموزی در بازه زمانی مذکور حدود ۴۲ درصد بوده است یعنی از میانگین جهانی؛ حدود ۲۴ درصد رشد باسوادی کشورمان بالاتر بوده است. زنان و مادران در الگوی جمعیت و تنوع جنسیتی، مهم ترین رکن و نقش را در تحکیم خانواده و ساختن جوامع و پایداری آنها دارند. حال باید در سال روز جهانی سوادآموزی سوال کنیم به این جامعه گسترده و اثرگذار چه توجه عملی و کاربردی شده است؟! آیا کودکان بازمانده از تحصیل و واجب التعلیم ازحقوق اولیه خود مانند امنیت،سلامت ،بهداشت ،آموزش ومسکن برخوردار هستند؟ دولت ها و سازمان های بین المللی و جهانی در راستای تحقق شعارهای روز جهانی سوادآموزی چه اقدامات عملی و باورمندانه برای رسیدن به حق آموزش ویادگیری و عدالت و صلح و حفظ کرامت انسانی وبشردوستی انجام داده اند؟! به امید جهانی عاری از بی سوادی و بی عدالتی وپیش به سوی ایرانی قوی و توانمند با پیشرفت و عزت برای رسیدن به تمدن نوین اسلامی.ان شاالله.

محمدرضاقاسمی نیا